Al een tijdje ben ik actief in de wereld van de cryptocurrencies en in die tijd is er veel gebeurd. Ook worden mij vaak de volgende vragen gesteld: er is geen koppeling met gouddekking en het heeft geen economie, dus waarom heeft het waarde? Wat is het verschil met traditionele valuta? En is het een piramidespel? In deze blog deel ik graag mijn ervaringen met je en geef ik je mijn visie hierop.

Allereerst is een globaal begrip van cryptocurrencies nodig, wat ze zijn en waarom ze überhaupt bestaan. Vervolgens geef ik mijn visie op traditionele valuta en gouddekking. En door deze twee met elkaar te vergelijken, geef ik tenslotte mijn mening over het vermeende piramidespel.

Wat zijn cryptocurrencies?

Als een cryptocurrency was bitcoin de eerste toepassing voor de Bitcoin Blockchain. Bitcoin (de munt) moet beschouwd worden als de economische drijfveer om de veiligheid van de blockchain te waarborgen: de compensatie voor de investeringen in hardware, software en elektriciteitskosten waarmee de transacties worden gevalideerd. Naast bitcoin werken ook enkele andere cryptocurrencies – zoals ether (de munt behorende bij de Ethereum blockchain) en litecoin – op deze manier.

Maar niet alle ‘cryptocurrencies’ die momenteel verhandeld worden, hebben dezelfde eigenschappen. Sommige worden geleidelijk uitgegeven met een vooraf vastgestelde harde limiet (zoals bij bitcoin en litecoin), terwijl anderen geen limiet kennen (ether). Ook zijn er cryptocurrencies die op voorhand zijn uitgegeven om transacties op de blockchain mogelijk te maken (zoals ripple). En daarnaast worden er ‘cryptocurrencies’ uitgegeven om blockchain initiatieven te financieren, zogenaamde Initial Coin Offerings of ICO’s (zoals Peerplays). Deze laatste twee vormen worden ook wel ‘tokens’ genoemd.

Met betrekking tot cryptocurrencies moet er dus een onderscheid gemaakt worden tussen ‘echte’ cryptocurrencies (bitcoin, litecoin, ether) en ‘tokens’ (ripple, Peerplays). Daarnaast wordt bitcoin als ‘moedermunt’ gezien – doordat bitcoin de eerste was en het grootste ecosysteem kent – en de andere cryptocurrencies als ‘altcoin’. 

Traditionele valuta en gouddekking.

De vraag die we ons ook moeten stellen is: wat is geld? Er wordt vaak gesteld, dat geld een drietal functies heeft: het is een ruilmiddel, het is een rekenmiddel en het is een oppotmiddel. In de lange geschiedenis van het geld, zijn er verschillende materialen gebruikt: van schelpen en edelmetalen, tot de huidige bankbiljetten en het girale geld zoals we die vandaag de dag kennen.

Het bankwezen kent zijn oorsprong onder andere bij de edelsmid, die schuldbewijzen uitgaf in ruil voor het in bewaring nemen van (met name) goud (spaarmiddel). Dit vergemakkelijkte het doen van aankopen (ruilmiddel) en het vergelijken van prijzen (rekenmiddel). In de loop van de tijd heeft zich dat geëvolueerd naar de euro’s en de dollars zoals we die vandaag de dag kennen. En tot 1973 werd een directe koppeling tussen de dollar en de goudhoeveelheid in stand gehouden (‘gouddekking’).

Hoewel goud nog door velen als anker wordt gezien, kunnen (monetaire) overheden tegenwoordig echter ‘ongelimiteerd’ geld bijdrukken. Dit zien we over het algemeen veelal in Afrikaanse landen, maar momenteel ook in extreme mate in Venezuela en zelfs in Europa. En hoewel er ook geclaimd wordt, dat werkelijke economieën ten grondslag liggen aan deze valuta, moet kritisch afgevraagd worden in welke mate deze twee daadwerkelijk aan elkaar gekoppeld zijn. Dit is immers de eeuwigdurende theoretische discussie tussen het Keynesiaanse monetaire beleid (contra-cyclisch) versus de neoklassieke gedachte (cyclisch, M*V=P*T). De praktijk leert namelijk, dat – ongeacht hoog- of laagconjunctuur – zowel in Amerika als in Europa de geldpersen continu op volle kracht draaien.

De koppeling die wel te maken is naar bitcoin, heeft te maken met vertrouwen. Vertrouwen in de dollar is mede afhankelijk van het vertrouwen in de Amerikaanse economie, terwijl in het geval van bitcoin het vertrouwen mede afhankelijk is van de onderliggende technologie (de potentie en de ontwikkelingen) en het bijbehorende ecosysteem (bestaande uit de ontwikkelaars, de miners, de betrokken bedrijven, etc.). 

Zijn cryptocurrencies ook geld?

Hierover verschillen de meningen. Neem bitcoin als voorbeeld. Na de eerste transactie in 2009, vond de eerste ‘echte’ aankoop in 2010 plaats: er werden 10.000 bitcoins betaald voor 2 pizza’s. En tegenwoordig kan er bij verschillende ondernemingen – waaronder enkele grote – producten en diensten afgenomen worden tegen betaling met bitcoins. Hiermee is bitcoin – net als traditionele valuta – een bewezen ruilmiddel geworden, zij het nog niet een wettelijke valuta.

En doordat er in toenemende mate transacties plaatsvinden, worden ook steeds meer diensten en producten geprijsd in eenheden en termen van bitcoin, zoals woningen en motoren. Ook worden ‘altcoins’ veelal uitgedrukt ten opzichte van bitcoin. Dit maakt bitcoin in toenemende mate een rekenmiddel. Het nadeel is momenteel echter nog de (sterke) mate van fluctuatie waaraan bitcoin tot op heden onderhevig is en dus de onzekerheid die dat met zich meebrengt. 

Als oppotmiddel lijkt bitcoin vooralsnog minder geschikt. Dit komt met name door de verschillende manieren waarop deze ‘bewaard’ kunnen worden. Een van de nadelen is dat deze ‘spaargelden’ niet onder het depositogarantiestelsel vallen, waardoor verlies en/of diefstal veelal niet gecompenseerd worden.

Deze aspecten maken dat crypocurrencies veel gelijkenissen vertonen met traditioneel geld. Maar of ze daadwerkelijk als valuta zijn te beschouwen, is een terechte vraag. Uitgaande van de definitie voldoen veel tokens en altcoins niet aan de kenmerken c.q. functies (ruimiddel, rekenmiddel, oppotmiddel) die gepaard gaan met traditioneel geld. Bitcoin, de munt, voldoet hieraan echter wel grotendeels en het erkennen ervan zou dan ook sterk overwogen moeten worden.

Piramidespel?

Het woord fraude en dan met name ‘piramidespel’ valt ook vaak in relatie tot bitcoin en cryptocurrencies. In tegenstelling tot bij Bitconnect, is er in het geval van bitcoin geen sprake van beloofde rendementen door derde partijen, zoals bij de bekende Ponzi-variant. ‘Uitbetalingen’ vinden plaats in de vorm van vrijgegeven bitcoins die een vergoeding vormen voor een geleverde tegenprestatie. Onafhankelijk van de prijs van bitcoin. En deze prijs wordt bepaald door vraag en aanbod, onafhankelijk van nieuwe deelnemers. 

Doordat de prijs van bitcoin met name in 2017 hard is gestegen is de link met een piramidespel snel gelegd. Echter, er is geen sprake van misleiding, doordat er geen rendementen worden beloofd door een centrale partij. Er zijn dus geen initiële deelnemers die afhankelijk zijn bij nieuwe toetreders voor het veiligstellen van hun inleg. Natuurlijk profiteren ze wel van momenten waarin de vraag groter is dan het aanbod. Ingenomen posities kunnen daardoor (vrijwel) onmiddellijk geliquideerd c.q. verzilverd worden. Dit is bij piramidespellen niet mogelijk, wat een tweede reden is om bitcoin niet als piramidespel te classificeren. 

Daarnaast is het product bij piramidespellen niet inzichtelijk, terwijl dat in het geval bitcoin wel het geval is. De onderliggende Bitcoin blockchain techniek is door het open source karakter volledig inzichtelijk. 

Digitale ‘assets’.

De voortschrijdende digitalisering slaat meer en meer over op de meer traditionele economie. De uitdaging hierbij is het inschatten welke gevolgen deze ontwikkelingen hebben. Kan er aan bitcoins eenzelfde waardering worden gehangen als vroeger werd gedaan aan schelpen en vandaag nog wordt gedaan aan briefjes uitgegeven door de ECB of de Federal Reserve? Waarop is het vertrouwen in een dergelijke waardering gestoeld? En is het terecht om te spreken van fraude of piramidespel, of juist niet? 

Hierbij zie ik bitcoin vooral als een alternatief voor de girale (lees: digitale) euro en dollar, aangezien het in toenemende mate dezelfde functies aan het vervullen is als traditioneel geld. Daarnaast kunnen tokens – voortkomend uit ICO’s – worden gezien als digitale ‘bewijzen van investering’, veelal in start-ups. In mijn ogen is er dan ook eerder sprake van ‘digitale assets’. 

In mijn volgende blog zal ik dan ook onder andere beschrijven welke factoren de enorme prijsfluctuaties beïnvloeden. Heb je vragen of wil je reageren neem dan contact met me op via onderstaande gegevens.